Wie denkt dat een peesblessure alleen ontstaat bij paarden in de topsport heeft het goed mis. Deze blessure ontstaat soms zomaar, bijvoorbeeld bij een bokkend paard dat tegen de muur van de stal aan trapt. Er zijn vele oorzaken van een peesbeschadiging te noemen.
Wat is een peesblessure?
Om te weten wat een peesblessure is, is het handig om eerst te weten wat een pees is. Pezen zijn, net als bij mensen, de verbinding tussen spier en bot. Een pees bestaat uit een bundel van meerdere vezels. Strekpezen zitten aan de voorzijde van het been en draagpezen aan de achterzijde. Het zijn de draagpezen die het meest kwetsbaar zijn, omdat ze het gewicht van het paard dragen. Bij teveel rek op de pees kan er een inscheuring ontstaan.
Symptomen van een peesblessure
Nu denk je mogelijk dat je een peesblessure wel makkelijk herkent door kreupelheid van het paard. Opvallend is echter dat een paard met een peesblessure lang niet altijd kreupel loopt. Het is meer de ontsteking van de aangedane pees die de blessure verraadt. Warmte en zwelling van de pees zijn de bekende symptomen van een peesontsteking.
Naar de dierenarts
Omdat een peesbeschadiging meestal niet duidelijk naar voren komt, zijn er vaak in eerste instantie alleen vermoedens. Denk jij dat je paard last heeft van een peesblessure? Stop direct met de belasting en beperk de beweging tot maximaal twee keer per dag – twintig minuten aan de hand stappen op een egale ondergrond. Verder laat je het paard in de box, waar het alleen staat. Zo weet je zeker dat het dier de nodige rust krijgt. Koel de aangedane plek door het tweemaal daags af te spuiten met koel water. Dit komt de ontsteking en zwelling ten goede. Na dit tien dagen lang te hebben volgehouden komt de dierenarts in beeld.
Bovenstaande maatregelen hebben niets te maken met hopen dat het vanzelf overgaat en kosten voor de dierenarts besparen: eerder bellen heeft geen zin. Een dierenarts zal namelijk pas na een dag of tien peesschade op een echo kunnen zien. Eerder is het gewoonweg nog niet zichtbaar. Bel wel na het ontstaan van het vermoeden direct de dierenarts. Is er mogelijk sprake van een volledig afgescheurde pees, kan het zijn dat de dierenarts toch eerder even wil kijken. Desondanks geeft een echo pas na een dag of tien uitsluitsel. Afhankelijk van de ernst van de beschadiging en de duur van het herstel zal de dierenarts om de zoveel tijd weer een nieuwe echo maken. De voortgang van het herstel wordt hiermee vastgesteld en op basis daarvan kan het revalidatieschema eventueel worden aangepast.
Oorzaken van een peesblessure
Er zijn verschillende oorzaken van een peesbeschadiging bij een paard te noemen. Dit kan te maken hebben met te snel, te vaak of slecht belasten. Ook als het paard dolt in de wei of door een trap van een ander paard kan er een kwetsuur aan de pees ontstaan. Andere oorzaken zijn:
- Overbelasting
- Oververhitting
- Slecht hoefbeslag
- Verkeerde bodem
Overbelasting ontstaat door te lang, teveel en eenzijdig trainen. Steeds hetzelfde, zonder voldoende rust zorgt ervoor dat de spieren en pezen te lang op rek staan. Pezen kunnen wel een beetje rek doorstaan, maar gaan scheuren als het te lang duurt. Bouw een training daarom ook op. Rijd je hoofdzakelijk korte stukken, ga niet ineens heel ver rijden, maar bouw de afstand op. Geef wat meer rust na een zware training of houd het bij een lichte training. Ook overgewicht zorgt voor overbelasting, want de draagpezen van een te dik paard moeten meer gewicht meedragen dan waar de pezen voor gebouwd zijn.
Oververhitting zorgt voor verharding van eiwitten in de pezen. Dit is een onomkeerbaar proces en kan de pezen beschadigen. Bandages worden afgeraden, omdat ze het risico op oververhitting in de peesregio verhogen.
Staat je paard op ijzers? IJzers moeten iedere zes tot acht weken worden vervangen door een professionele en ervaren hoefsmid. Is het paard scheef beslagen, worden de hoeven en daarmee de pezen en gewrichten verkeerd belast. Door langdurige verkeerde belasting kunnen er scheuren in de pezen ontstaan. Goed hoefbeslag is dan ook essentieel.
Een losse, zware ondergrond verhoogt het risico op peesletsel aanzienlijk. Tijdens een buitenrit kun je soms niet anders dan dergelijke ondergrond betreden, maar ga er dan in rustige stap overheen. Train wel regelmatig op verschillende ondergronden, zodat je paard ermee leert omgaan.
Herstel van een peesblessure
Pezen zijn veel minder doorbloed dan bijvoorbeeld spieren. Doordat ze minder doorbloed zijn, komt er minder zuurstof in de pezen en worden afvalstoffen minder snel afgevoerd. Dit heeft een langer herstel van een peesblessure als gevolg.
Het eerder genoemde koelen en boxrust wordt in de acute fase vaak gecombineerd met een ontstekingsremmende pijnstiller. Tevens zijn er injecties die het herstel van de pees bevorderen. Corticosteroïden worden, in tegenstelling tot bij mensen, niet meer gebruikt omdat het verkalking stimuleert. Wel is er een vrij nieuwe behandeling met injecties, namelijk PRP (platelet rich plasma) en/of stamcellen. Bij PRP worden er eiwitrijke bloedplaatjes uit het bloed van het paard zelf geïnjecteerd. Voordeel is dat dit lichaamseigen cellen zijn die daardoor veel makkelijker door het lichaam worden geaccepteerd. De dierenarts neemt bloed bij het paard af en bewerkt dit op een bepaalde manier. Aansluitend wordt het weer geïnjecteerd, waarbij de cellen automatisch hun weg vinden naar de aangedane plaats en het proces van herstel starten. Wel kiest de dierenarts ervoor om het exact bij de aangedane pees in te spuiten, dit doet hij met behulp van een echo. Een enkele behandeling is vaak al voldoende om het proces van herstel te versnellen. Ook het werken met stamcellen, die uit het beenmerg of het vetweefsel worden gehaald en na vermenigvuldiging bij de blessure worden ingespoten, wordt steeds populairder. Andere behandelingen zijn shockwave en lasertherapie.
Vooruitzichten
Hoe lang het herstel duurt, ligt voor een deel aan de ernst van de blessure en de bouw en het gewicht van het paard. Soms is een paard na drie maanden al hersteld, maar het kan ook zomaar één jaar duren.
