Wil je graag een veulen van je eigen merrie? Er zijn een aantal dingen die je voor en tijdens de inseminatie moet weten. Ook over de dracht van een paard is het handig bepaalde kennis te hebben. Hoe oud moet een merrie zijn om er mee te fokken en hoe herken je de vruchtbare periode? Zo zijn er verschillende overwegingen bij het fokken met je merrie.
De meest geschikte leeftijd
Paarden zijn al vruchtbaar, wanneer ze ongeveer één jaar zijn. Een hengst kan dan al geslachtsrijpe merries bevruchten. Haal een hengst rond die leeftijd uit de kudde, aangezien hij ook de moeder en andere vrouwelijke kuddegenoten kan bevruchten. Een merrie kan dus al rond de leeftijd van één jaar gedekt worden. Het is overigens zeer onverstandig om met een dergelijk jonge merrie al te gaan fokken, het paard is immers nog lang niet volgroeid. Wacht met het laten dekken van een merrie tot de leeftijd van minstens drie jaar.
Natuurlijke dekking of inseminatie
De meeste mensen die paarden op kleinschalig niveau houden, kiezen voor natuurlijke dekking van de merrie. Hier loopt een hengst in de wei bij de te bevruchten merrie en laat men de natuur zijn gang gaan. De hengst pikt de hengstige merries uit de kudde om ze te bevruchten. Wordt een paard de volgende periode niet hengstig? In dat geval weet je vrijwel zeker dat de dekking geslaagd is. Natuurlijke dekking is vrij kostbaar, wanneer je zelf geen hengst hebt.
Bij inseminatie breng je de sperma bij de merrie in met een Inseminatie pipet. KI is een methode die steeds vaker wordt gebruikt. Het is een goedkopere methode dan natuurlijke dekking zonder eigen hengst. Daarnaast is het over het algemeen beter voor de gezondheid van zowel merrie als hengst. Doorgaans is in tegenstelling tot een natuurlijke dekking het sperma bij KI wel minder vruchtbaar.
Hengst kiezen
Een hengst kies je voor een deel op gevoel, ook komt er een stuk inzicht bij kijken. Hoe goed zijn de nakomelingen en hoe presteert de hengst op het gebied van specifieke disciplines? Wellicht zie je bij je merrie bepaalde punten die verbeterd kunnen worden in het nageslacht. In dat geval zoek je een dekhengst die juist heel sterk is in de verbeterpunten van je merrie.
De juiste periode voor dekken kiezen
Merries zijn in de periode tussen februari en augustus iedere drie à vier weken hengstig, waarbij ze de laatste twee dagen van hun hengstigheid het meest vruchtbaar zijn. Het mooiste is wanneer de veulens direct na de geboorte met de moeder de wei in kunnen, zodat de moeder geniet van vers en voedzaam gras. Dit vraagt echter wel om het plannen van het moment van dekking van de merrie. De beste periode is om de merrie tussen de maanden april en juli te laten dekken. Het veulen wordt dan in de lente geboren.
De dracht
Een paard is bijna één heel jaar drachtig, elf maanden om precies te zijn. Er wordt vaak één veulen gedragen, meerdere veulens in één dracht leveren veel risico’s en zijn onwenselijk. Merk je dat het paard na de dekking niet meer hengstig wordt, is het een goed idee de dierenarts een scan of een echo te laten maken. Er kan dan direct gecontroleerd worden of het inderdaad om een of meerdere veulens gaat. Zijn er twee veulens, kan er nog tijdig en probleemloos worden ingegrepen. Verder kijkt de dierenarts of de baarmoeder er goed uitziet.
Bij een drachtig paard zijn de eerste maanden niet heel anders dan voor de dracht. Het is eerst niets meer dan afwachten. Zodra de laatste maanden zijn aangebroken is het tijd om meer aandacht aan de voeding van het paard te besteden. De juiste voeding in de laatste fase van de dracht is essentieel voor de ontwikkeling van het veulen, ook na de geboorte. Rond de achtste à tiende maand van de dracht is het tijd om de hoeveelheid voer te verhogen en over te stappen naar het ruwvoer, dat de merrie ook na de geboorte van het veulen krijgt.
Voorbereiding op de geboorte
Een goede voorbereiding zorgt voor een hogere kans op een gezond veulen en een sterke, gezonde merrie. In de laatste fase van de dracht is het een goede keuze het paard tegen influenza en tetanus te vaccineren. Op die manier krijgt het veulen ook direct de afweerstoffen mee. Laat de paard ook een tijd staan op de plaats waar het gaat veulenen, om gewend te raken aan de omgeving en antistoffen tegen de op die plaats aanwezige kiemen op te bouwen. Houd het paard rond de uitgerekende datum in de gaten. Het paard hoeft zeer zeker niet per se op de uitgerekende datum te bevallen, het kan ook twee weken te vroeg of drie tot vier weken na de uitgerekende datum bevallen.
Voortekenen van de bevalling
Een week of twee à drie voor het veulenen gaat de uier van de merrie al opzwellen. Kort voor de geboorte wordt de merrie onrustig en wordt het luidruchtig en nerveus. Het paard ligt regelmatig, loopt rondjes en staat er vaak bij alsof het gaat plassen.
De bevalling
Een bevalling zonder complicaties behoeft geen ingrijpen van de mens, dit regelt het paard zelf. De bevalling zet vaak ook pas in als het paard rust heeft en alleen is. Je kunt het beste het paard in de laatste fase 24 uur per dag in de gaten houden door een bewakingscamera te plaatsen, zo zie je of ingrijpen alsnog nodig is. Leg dan ook het nummer van de dierenarts klaar. Zodra het veulen geboren is, moet uiteindelijk de placenta nog geboren worden. Let er goed op dat dit niet langer dan drie uren duurt. Duurt het te lang, bel dan de dierenarts om assistentie. Knoop de placenta op omdat het paard er niet op moet gaan staan. Trek er zelf niet aan om het risico op inwendige bloedingen te voorkomen. De dierenarts moet zorgen dat de placenta snel uit de baarmoeder komt. Duurt het langer dan zes uren, kan het paard ernstig ziek worden.
